Theo Bakhtin, “trạng thái đa ngữ tồ

Theo Bakhtin, “trạng thái đa ngữ tồn tại muôn thuở (nó cổ xưa hơn trạng thái chỉ có một ngôn ngữ chuẩn mực và tinh khiết), nhưng nó chưa phải là một nhân tố sáng tạo”(11). Toàn cầu hóa từ đầu thế kỉ XX đến nay thay thế cho quá trình khu vực hóa tồn tại trước đó cũng có thể xem như chưa phải là một nhân tố sáng tạo mà chỉ mới là điều kiện để sáng tạo. Tương lai của văn học chắc chắn phụ thuộc vào các nhà văn, những người đủ tài năng và bản lĩnh dám biến điều kiện đa ngữ phức tạp trong bối cảnh toàn cầu hóa thành những thành tựu nghệ thuật mới. Độc giả cần cổ vũ nhiệt thành cho những sáng tạo mới, đến từ những lối đi bất ngờ của toàn cầu hóa và ý thức đa ngữ, bởi kiệt tác sẽ chẳng bao giờ xuất hiện trên những con đường thênh thang của đám đông.